พันธกิจ

พันธกิจของ CASCAP เป็นพันธกิจที่มีการขับเคลื่อนไปพร้อมกับหลายๆ องค์ประกอบ ซึ่งเรามีวิสัยทัศน์อันแน่วแน่ในการที่จะทำพันธกิจให้สำเร็จตามเป้าหมาย การติดเชื้อพยาธิใบไม้ในตับ (Opisthorchis viverrini, Ov.) และโรคมะเร็งท่อน้ำดีคือภารกิจหลักสำคัญขององค์กรเรา ถึงแม้ว่าทั้งสองสิ่งนี้จะดูเหมือนเป็นคนละเรื่องกัน แต่ในความเป็นจริงกลับมีความสัมพันธ์กันอย่างใกล้ชิดและก่อให้เกิดปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญในภูมิภาคลุ่มแม่น้ำโขง ทั้งสองสิ่งนี้มีความสำคัญเท่ากัน ซึ่งมีบริบทเฉพาะตัวที่ต้องอาศัยความรู้ ความเข้าใจ อย่างเพียงพอในการที่จะแก้ไขปัญหาทั้งสองอย่างนี้ เรามีความมุ่งมั่นในการที่จะให้โลกได้ตระหนักถึงการป้องกันการกำจัดของพยาธิใบไม้ตับ การลดอุบัติการณ์ของโรค รวมทั้งการปรับปรุงอัตราการอยู่รอดของผู้ป่วยมะเร็งท่อน้ำดี

อย่างไรก็ตาม ยังมีประชากรในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของไทยที่ติดพยาธิใบไม้ในตับกว่า 8 ล้านคน ซึ่งหากรวมในเขตพื้นที่ภาคเหนือด้วยแล้ว จำนวนผู้ติดพยาธิใบไม้ตับจริงจะมีมากกว่านี้ ทั้งนี้ก็เนื่องมาจากข้อมูลความชุกของการติดพยาธิใบไม้ตับในพื้นที่ภาคเหนือยังมีไม่เพียงพอที่จะบอกจำนวนจริงผู้ติดเชื้อทั้งหมดได้ ซึ่งการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับถือเป็นปัจจัยเสี่ยงหลักที่ทำให้เกิดโรคมะเร็งท่อน้ำดีในภูมิภาคนี้ และมีคนเสียชีวิตด้วยโรคนี้มากถึงปีละ 20,000 คน อัตราการเสียชีวิตเนื่องจากโรคมะเร็งท่อน้ำดีสูง เนื่องมาจากโรคนี้เป็นโรคที่มีความรุนแรง แต่เมื่อเป็นแล้วมักไม่แสดงอาการ และจะรู้ก็ต่อเมื่อการดำเนินโรคอยู่ในขั้นสูง ซึ่งเป็นระยะที่ไม่สามารถจะทำการรักษาได้แล้ว

ความท้าทายของภารกิจของเราก็คือ ความแตกต่างและความซับซ้อน ในทางสังคม, เศรษฐกิจ และปัญหาด้านวิทยาการต่างๆ ดังนั้นจึงมีความจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องสร้างความร่วมมือกับหลายภาคส่วน ทั้งส่วนสาธารณะ, เอกชน และรัฐบาล เพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์

การมีส่วนร่วมของรัฐบาลในการกำหนดมาตรการในการแก้ปัญหาการกำจัดการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับนั้นเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง การแก้ปัญหาพยาธิใบไม้ตับเป็นเรื่องที่ยาก เนื่องจากวงจรชีวิตที่ซับซ้อนของพยาธิใบไม้ตับ ซึ่งต้องอาศัยความรู้ความเข้าใจ เพื่อให้มีแนวทางแก้ไขปัญหาที่มีประสิทธิภาพ ดังนั้นเราจึงต้องการการมีส่วนร่วมของรัฐบาล เช่น กระทรวงมหาดไทย, องค์การอาหารและยา, กรมประมง, กระทรวงสาธารณสุขและกระทวงศึกษาธิการ เพื่อกำหนดนโยบายร่วมกันในการช่วยป้องกันการติดพยาธิใบไม้ตับ รวมทั้งความร่วมมือจากภาคเอกชน เช่น บริษัทยา เพื่อพัฒนาวิธีใหม่ในการตรวจวินิจฉัยและรักษาการติดพยาธิใบไม้ตับ

สาเหตุสำคัญที่ทำให้เกิดการติดพยาธิใบไม้ตับในคนก็คือการรับประทานปลามีเกล็ดแบบดิบหรือปลาสุกๆดิบๆ ซึ่งมีตัวอ่อนของพยาธิใบไม้ตับในระยะ metacercariae เมื่อรับประทานเข้าไปตัวอ่อนของพยาธิจะฟักตัวออกมาแล้วเคลื่อนที่ไปยังท่อน้ำดีซึ่งพยาธิจะสามารถอยู่ได้นานถึง 20 ปี แล้วก่อให้เกิดการอักเสบเรื้อรังของท่อน้ำดีซึ่งจะทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางพยาธิสภาพของเซลล์เยื่อบุท่อน้ำดีแล้วพัฒนาเป็นมะเร็งท่อน้ำดีในที่สุด ถ้าหากมีการติดพยาธิเป็นระยะเวลานานโดยไม่มีการรักษาจะมีโอกาสสูงที่จะเป็นมะเร็งท่อน้ำดี

จากเหตุผลดังกล่าวนี้ เราจึงต้องทำงานเกี่ยวกับการป้องกันและปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการบริโภคปลาดิบรวมทั้งการป้องกันการแพร่กระจายของปลา ติดพยาธิ แต่การให้ความรู้แก่ประชาชนและการเตือนนั้นไม่เพียงพอที่จะแก้ไขปัญหาการแพร่กระจายของปลาติดพยาธิ  การจำกัดพยาธิในปลาธรรมชาติก็เป็นสิ่งที่ทำยากเช่นกัน อย่างไรก็ตามแหล่งปกติของปลาที่ขายในตลาดก็คือฟาร์มปลา ซึ่งแหล่งนี้เป็นเป้าหมายจำเพาะของวงจรชีวิตพยาธิซึ่งปลาที่มาจากแหล่งนี้สามารถป้องกันการติดพยาธิของปลาในฟาร์มได้ แต่ปลาที่ขายในตลาดที่เป็นปลาจากแหล่งน้ำธรรมชาติก็ยังมีปัญหาอยู่ ดังนั้นจึงอาจจะต้องมีการให้ความรู้แก่ผู้จำหน่ายปลาและให้มีส่วนร่วมในการป้องกันการแพร่กระจายของปลาติดพยาธิ นอกจากนี้ยังต้องอาศัยความร่วมมือจากองค์การอาหารและยาในการที่จะพัฒนานโยบายอาหารปลอดภัยในตลาดและการรณรงค์ป้องกันไม่ให้มีการจำหน่ายปลาติดพยาธิหรืออาหารที่ผลิตมาจากปลาดิบหรือปลาติดพยาธิที่ไม่ปรุงสุก

เมื่อคนติดพยาธิ พยาธิแต่ละตัวจะสามารถผลิตไข่ได้วันละ 400 ฟอง และจะไปที่ลำไส้ใหญ่และออกจากร่างกายผ่านอุจจาระ จากสาเหตุนี้เราจึงจำเป็นจะต้องมีการจัดการเกี่ยวกับสิ่งปฏิกูลด้วย ภารกิจแรกของเราก็คือการเปลี่ยนพฤติกรรมของประชาชนในชนบทที่ปล่อยอุจจาระออกไปสู่สิ่งแวดล้อม เนื่องจากไม่ได้รับการจัดการสิ่งปฏิกูล ซึ่งประชาชนในพื้นที่เหล่านี้มีอัตราการติดพยาธิใบไม้ตับสูงและอยู่อาศัยใกล้แหล่งน้ำ ดังนั้นจึงมีโอกาสสูงที่ไข่พยาธิจะแพร่สู่แหล่งน้ำธรรมชาติเช่นกัน ในพื้นที่ที่เจริญกว่าแต่ยังปรากฏพยาธิใบไม้ตับ เราจะหาแนวทางในการจัดการและกำจัดสิ่งปฏิกูล เมื่อสิ่งปฏิกูลเต็มจะมีการกำจัดสิ่งปฏิกูลเหล่านั้นโดยการดูดออกจากบ่อเกรอะ และโดยปกติสิ่งปฏิกูลก็จะถูกนำไปทิ้งตามพื้นที่ว่างหรือแหล่งน้ำโดยตรงโดยไม่มีการพักไว้ก่อน สำหรับปัญหานี้เราจึงต้องการความร่วมมือของกระทรวงมหาดไทยที่จะกำหนดนโยบายและแนวทางในการจำกัดสิ่งปฏิกูล รวมทั้งการพัฒนาระบบสุขาภิบาลในพื้นที่ชนบท

ปัจจัยสำคัญอีกอย่างหนึ่งของการติดพยาธิใบไม้ตับก็คือไข่พยาธิที่มาจากแมวและสุนัข ปัญหาดังกล่าวนี้ต้องได้รับการแก้ไขอย่างเร่งด่วน เนื่องจากในประเทศไทยมีสุนัขและแมวจรจัดจำนวนมาก และเรามุ่งเน้นโดยเฉพาะพื้นที่ที่มีการพบพยาธิใบไม้ตับชุก เราจำเป็นต้องให้ความรู้แก่ประชาชนและส่งเสริมการทำหมันสุนัขและแมวเพื่อลดจำนวนสุนัขและแมวจรจัด นอกจากนี้เรายังต้องการที่จะกระตุ้นให้เจ้าของสัตว์เลี้ยงนำสัตว์มาตรวจพยาธิใบไม้ตับรวมทั้งรับการรักษาการติดพยาธิใบไม้ตับ เราได้ทำงานร่วมกับทางภาครัฐในการลงทะเบียนสุนัขและแมวรวมทั้งกำหนดแนวปฏิบัติสำหรับสัตว์เลี้ยงเพื่อที่จะลดจำนวนสัตว์จรจัดและกำจัดพยาธิในสุนัขและแมว

จากที่กล่าวมาทั้งหมดนี้ เมื่อมองในเชิงระบาดวิทยาก็ดูเหมือนว่าการติดพยาธิใบไม้ในตับและการเกิดมะเร็งท่อน้ำดีจะไม่เกี่ยวข้องกัน แต่แท้จริงแล้วการติดเชื้อพยาธิใบไม้ในตับกับการเกิดโรคมะเร็งท่อน้ำดี มีความเกี่ยวข้องโดยตรงคือเมื่อความชุกของการติดพยาธิใบไม้ตับสูง อุบัติการณ์ของการเกิดมะเร็งท่อน้ำดีก็สูงเช่นกัน

โรคมะเร็งท่อน้ำดีและปัญหาที่เกี่ยวข้องกับโรคนี้ไม่ได้จำกัดอยู่เฉพาะกับปัจจัยเสี่ยงและอุบัติการณ์ของการเกิดโรค การจัดการและแก้ปัญหาของโรคนี้ไม่ใช่เรื่องง่าย นอกเหนือจากการตรวจหากลุ่มเสี่ยงและตรวจพบการเกิดโรคในระยะต้นแล้ว  แนวทางในการรักษาที่มาตรฐานเพื่อเพิ่มอัตราการรอดชีพของผู้ป่วยก็สำคัญเช่นกัน ซึ่งนี่คือวัตถุประสงค์หลักในพันธกิจของเราเพื่อแก้ปัญหานี้ เราจึงต้องมีความร่วมมือกับกระทรวงสาธารณสุข เพื่อให้เกิดความร่วมมือและกระตุ้นให้บุคลากรที่ทำงานในส่วนสาธารณสุขมีความกระตือรือร้นที่จะทำงานในพื้นที่ที่มีปัญหาโรคมะเร็งท่อน้ำดี เราต้องการความร่วมมือในการทำงานเพื่อที่จะกำหนดนโยบายในการแก้ไขปัญหาโรคมะเร็งท่อน้ำดีรวมทั้งพัฒนาแนวทางมาตรฐานในทางการแพทย์เกี่ยวกับการวินิจฉัย การรักษา และการจัดการโรคนี้

เราเริ่มจากการตรวจคัดกรองและติดตามประชาชนที่เป็นกลุ่มเสี่ยงของโรคมะเร็งท่อน้ำดี ซึ่งประชาชนที่ได้รับผลกระทบจากโรคนี้มักเป็นคนที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ชนบทห่างไกลซึ่งมีความลำบากในการเข้าถึงการตรวจสุขภาพ รวมทั้งข้อจำกัดด้านงบประมาณในการเดินทางมาตรวจที่โรงพยาบาล รวมทั้งค่าใช้จ่ายในการตรวจที่โรงพยาบาล โครงการออกหน่วยคัดกรองสัญจรจึงเป็นการช่วยลดปัญหาด้านสังคมและเศรษฐกิจ อย่างไรก็ตามเราก็ไม่สามารถที่จะทำได้โดยลำพัง ดังนั้นเราจึงต้องร่วมมือกับกับมูลนิธิมะเร็งท่อน้ำดีแห่งประเทศไทย เพื่อหาแนวทางสนับสนุนและจัดหาอุปกรณ์ทางการแพทย์เพื่อใช้ในการตรวจคัดกรองโรคมะเร็งท่อน้ำดีในพื้นที่ชนบท รวมทั้งการฝึกอบรมบุคลากรทางการแพทย์ให้มีความชำนาญในการใช้เครื่องอัลตร้าซาวด์เพื่อตรวจคัดกรองประชาชนกลุ่มเสี่ยงโรคมะเร็งท่อน้ำดีและเพื่อพัฒนาวิธีมาตรฐานสำหรับการตรวจคัดกรองผู้ป่วยนอกจากนี้ศัลยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านการผ่าตัดตับและระบบทางเดินน้ำดีที่สามารถทำการผ่าตัดรักษาผู้ป่วยมะเร็งท่อน้ำดียังมีไม่เพียงพอ ดังนั้นเราจึงต้องจัดตั้งศูนย์ความเป็นเลิศทางมะเร็งท่อน้ำดีขึ้นมา ซึ่งหอผู้ป่วยมะเร็งท่อน้ำดีที่ใหญ่ที่สุดในโลก โดยถึงแม้จะมีเตียงผู้ป่วยเพียง 19 เตียงในหอผู้ป่วยนี้ แต่ก็ยังมีผู้ป่วยเข้ารับการรักษาเต็มทุกเตียงมาโดยตลอด หอผู้ป่วยจึงมีความต้องการที่จะขยายให้มีขนาดใหญ่ขึ้นเพื่อรองรับผู้ป่วยที่มาเข้ารับการรักษา ศูนย์ความเป็นเลิศนี้ยังมีโครงการสำหรับฝึกอบรอมศัลยแพทย์ด้านตับและทางเดินน้ำดีเพื่อพัฒนาความชำนาญในการผ่าตัด

มีโรงพยาบาลหลายแห่งในภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือที่สามารถให้การผ่าตัดรักษาผู้ป่วยมะเร็งท่อน้ำดี อย่างไรก็ตามผู้ป่วยมักถูกส่งตัวไปที่อื่นหลังจากได้รับการวินิจฉัย ซึ่งบางครั้งอาจไม่มีความพร้อมในการผ่าตัดรักษา ซึ่งทางเราต้องอาศัยความร่วมมือจากทางกระทรวงสาธารณสุขเพื่อที่จะกำหนดนโยบายและแนวทางสำหรับโรงพยาบาลเพื่อให้ไปในทิศทางเดียวกัน
เราต้องมีการทำวิจัยเกี่ยวกับพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีอย่างต่อเนื่อง เพื่อสร้างความรู้ความเข้าใจในความชุกของพยาธิใบไม้ตับในเขตภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทยรวมทั้งประเทศในภูมิภาคลุ่มแม่น้ำโขง ซึ่งยังคงมีช่องว่างของข้อมูลพื้นฐาน และบางพื้นที่ก็ไม่มีข้อมูล วิธีใหม่ในการตรวจมะเร็งท่อน้ำดีจึงเป็นที่ต้องการและถูกพัฒนาขึ้นเพื่อช่วยในการวินิจฉัย รวมทั้งการหาวิธีการรักษาเพิ่มเติมเพื่อช่วยปรับปรุงประสิทธิภาพของวิธีการรักษาในปัจจุบัน โดยทาง CASCAP ได้ ทำการศึกษาในกลุ่มประชากร (cohort study) สองโครงการเพื่อเก็บและรวบรวมข้อมูลจากประชาชนที่มารับการตรวจกรองซึ่งได้ลงทะเบียนมาในโครงการศึกษาดังกล่าวนี้ นอกจากนั้น CASCAP ยังทำงานร่วมกับศูนย์วิจัยพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีเพื่อพัฒนาวิธีการตรวจการติดพยาธิใบตับด้วยวิธีที่ไวขึ้น ง่ายและมีความถูกต้องแม่นยำ

พันธกิจของเรามีความท้าทายอย่างมากและปัจจัยที่สำคัญที่สุดที่จะทำให้สามารถบรรลุเป้าหมายได้ก็คือความสำเร็จในการทำงานร่วมกับทางรัฐบาลเพื่อกำหนดนโยบายในการต่อสู้ปัญหาพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี ซึ่งนี่คือส่วนที่ยากที่สุดในพันธกิจของเราและเราต้องการทีมที่มีความเข้าใจในนโยบายที่สร้างขึ้นเพื่อประเมินความเป็นไปได้ ซึ่งอาจจะต้องมีการวิจัยเพื่อที่จะหาวิธีที่คุ้มค่าที่สุดสำหรับรัฐบาลในการดำเนินการและเพื่อกำกับดูแลนโยบายตามที่ต้องการ รวมทั้งเพื่อแสดงให้เห็นว่านโยบายดังกล่าวเป็นที่ต้องการอย่างแท้จริง ถ้าเราสามารถดำเนินนโยบายนี้อย่างมีประสิทธิภาพ เราก็จะสามารถนำเสนองานวิจัยของเราต่อผู้กำหนดนโยบายและทำให้เกิดการยอมรับในหลักการและเหตุผลของเราในการทำโครงการนี้

เรามีงานและภารกิจมากมายที่จำเป็นจะต้องทำและจะไม่ย่อท้อต่ออุปสรรคใดๆ และเรายังคงมุ่งมั่นในพันธะกิจและอุทิศตนอย่างแน่วแน่ในการแก้ไขปัญหาพยาธิใบไมตับและมะเร็งท่อน้ำดี รวมทั้งการช่วยเหลือประชาชนที่ต้องการความช่วยเหลือ เราต้องการความร่วมมือจากชุมชนเพื่อแบ่งปันสิ่งดีๆ และต้องการความมีส่วนร่วมจากนานาชาติเพื่อร่วมมือกับเราในวงกว้างขึ้น