มข.จับมือ วช. มอบชุดตรวจพยาธิใบไม้ตับสำเร็จรูปชนิดเร็ว (OV-RDT) 40,000 ชุด ให้กับกรมควบคุมโรค

วันที่ 4 สิงหาคม 2565 มหาวิทยาลัยขอนแก่น ภายใต้ความร่วมมือกับสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) จัดพิธีมอบชุดตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับสำเร็จรูปชนิดเร็ว (OV-Rapid diagnosis test; OV-RDT) มอบให้ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข เพื่อใช้ใน “โครงการส่งเสริมสุขภาพประชาชนสุขภาพดี ถวายเป็นพระราชกุศลในวโรกาสเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 90 พรรษา” ณ ห้องสิริคุณากร 4 ชั้น 2 อาคารสิริคุณากร มหาวิทยาลัยขอนแก่น โดยได้รับเกียรติจาก รศ.นพ.อภิชาติ จิระวุฒิพงศ์ คณบดีคณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยชอนแก่น กล่าวต้อนรับและกล่าวถึงความเป็นมา “การพัฒนาชุดตรวจOV-RDTเพื่อการแก้ไขปัญหาโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีของมหาวิทยาลัยขอนแก่น” โดยมี ศ.นพ.ณรงค์ ขันตีแก้ว รักษาการแทนผู้อำนวยการสถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี คุณวราภรณ์ สุชัยชิต หัวหน้าภารกิจการวิจัยและนวัตกรรมของประเทศด้านการแพทย์และสาธารณสุข สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ พร้อมด้วย ศ.ดร.ไพบูลย์ สิทธิถาวร หัวหน้านักวิจัยผู้คิดค้นนวัตกรรม และ รศ.ดร.วัชรินทร์ ลอยลม เลขานุการและกรรมการสถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี เป็นผู้แทนส่งมอบฯ โดยมี นพ.โสภณ เอี่ยมศิริถาวร รองอธิบดีกรมควบคุมโรค นพ.สมาน ฟูตระกูลผู้อำนวยการสำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 7 ขอนแก่น พญ.ศศิธร ตั้งสวัสดิ์ ผู้อำนวยการสำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 8 อุดรธานี เป็นผู้รับมอบชุดตรวจฯ การจัดพิธีในครั้งนี้เป็นการจัดกิจกรรมภายใต้มาตรการการเฝ้าระวัง ป้องกัน และควบคุมโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 จังหวัดขอนแก่น อย่างเคร่งครัด

โดย รศ.นพ.อภิชาติ จิระวุฒิพงศ์ คณบดีคณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น กล่าวว่า “มหาวิทยาลัยขอนแก่น รู้สึกเป็นเกียรติอย่างยิ่งที่ได้ต้อนรับแขกผู้มีเกียรติทุกท่าน และขอขอบคุณทุกท่านที่สละเวลาในช่วงสถานการณ์แบบนี้มาเพื่อเป็นสักขีพยานในพิธีมอบชุดตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับสำเร็จรูป ชนิดเร็ว OV-RDT ให้แก่ กรมควบคุมโรค เพื่อถวายเป็นพระราชกุศลในวโรกาสเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระเจ้าอยู่หัว มหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร ทรงเจริญพระชนมายุครบ 70 พรรษา สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 90 พรรษา โดยการมอบชุดตรวจปัสสาวะสำหรับตรวจวินิจฉัยโรคพยาธิใบไม้ตับในชุมชน ให้แก่กรมควบคุมโรค จำนวน 40,000 ชุด เพื่อใช้สำหรับประชาชนในเขตป้องกันควบคุมโรคที่ 1 2 6 7 8 9 10 ประกอบด้วย เชียงใหม่ พิษณุโลก ชลบุรี ขอนแก่น อุดรธานี นครราชสีมา และ อุบลราชธานี เพื่อให้ประชาชนเข้าถึงระบบบริการสาธารณสุขได้ง่าย สะดวก รวดเร็ว ส่งผลให้การป้องกันควบคุมโรคมีประสิทธิภาพมากขึ้น

ทั้งนี้ มหาวิทยาลัยขอนแก่น โดย คณะนักวิจัยจากสถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี ขอขอบคุณสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) ที่ให้ทุนอุดหนุนการดำเนินงานวิจัยในการพัฒนานวัตกรรมชุดตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับสำเร็จรูป ชนิดเร็ว OV-RDT สำหรับตรวจวินิจฉัยโรคพยาธิใบไม้ตับในชุมชน มาอย่างต่อเนื่อง โดยคณะนักวิจัยจากสถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี ได้ทุ่มเท แรงกาย แรงใจ เพื่อพัฒนาอย่างเต็มความสามารถ เพื่อให้ชุดตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับนี้สามารถนำไปใช้ให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุดแก่ประเทศชาติต่อไป” คณบดีคณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น กล่าว

คุณวราภรณ์ สุชัยชิต หัวหน้าภารกิจการวิจัยและนวัตกรรมของประเทศด้านการแพทย์และสาธารณสุข สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ กล่าวว่า “สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ ได้ให้ทุนอุดหนุนการดำเนินงานวิจัยภายใต้โครงการวิจัยท้าทายไทย : ประเทศไทยไร้พยาธิใบไม้ตับ (Fluke Free Thailand) แก่สถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี มหาวิทยาลัยขอนแก่น ตั้งแต่งบประมาณ 2559 จนถึงปัจจุบัน โดยหวังผลให้เกิดการแก้ไขปัญหาโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีให้ลดน้อยลงหรือหมดไปจากประเทศไทย นอกจากนี้ยังได้ให้ทุนอุดหนุนเพิ่มเติมเพื่อทำกิจกรรมส่งเสริมและสนับสนุนพัฒนานวัตกรรมชุดตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับสำเร็จรูปชนิดเร็ว OV-RDT สำหรับตรวจวินิจฉัยโรคพยาธิใบไม้ตับในชุมชน ซึ่งได้ส่งมอบให้กระทรวงสาธารณสุขนำไปใช้ตามแผนยุทธศาสตร์กำจัดโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี ปี 2559-2568 ไปแล้วเมื่อวันที่ 27 สิงหาคม 2564 จำนวน 100,000 (หนึ่งแสน) ชุด และในปี 2565 สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ ได้ร่วมกับสถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี มหาวิทยาลัยขอนแก่น ได้มอบชุดตรวจปัสสาวะสำหรับตรวจวินิจฉัยโรคพยาธิใบไม้ตับในชุมชน ให้แก่กรมควบคุมโรค จำนวน 40,000 (สี่หมื่น) ชุด เพื่อถวายเป็นพระราชกุศลในวโรกาสเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร ทรงเจริญพระชนมายุครบ 70 พรรษา สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 90 พรรษา

สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ รู้สึกเป็นเกียรติอย่างยิ่งที่มีส่วนร่วมในการดำเนินโครงการถวายเป็นพระราชกุศลในวโรกาสเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร ทรงเจริญพระชนมายุครบ 70 พรรษา สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 90 พรรษา และรู้สึกเป็นเกียรติที่ได้สนับสนุนนวัตกรรมนี้ ที่ถือว่าเป็นประโยชน์อย่างมากสำหรับประชาชนชาวไทยของเรา และสำนักงานการวิจัยแห่งชาติยินดีที่จะให้การสนับสนุนในการพัฒนานวัตกรรมอื่นๆ รวมถึงสนับสนุนงานวิจัย ในทุกๆ ด้าน ที่จะเป็นประโยชน์แก่ประเทศชาติ และประชาชนชาวไทยต่อไป” หัวหน้าภารกิจการวิจัยและนวัตกรรมของประเทศด้านการแพทย์และสาธารณสุข สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ กล่าว

นพ.โสภณ เอี่ยมศิริถาวร รองอธิบดีกรมควบคุมโรค กล่าวว่า “กรมควบคุมโรค ขอขอบคุณ มหาวิทยาลัยขอนแก่น สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ และคณะนักวิจัยผู้คิดค้นนวัตกรรมจากสถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดีทุกท่าน ที่มอบชุดตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับสำเร็จรูปชนิดเร็ว OV-RDT ให้แก่กรมควบคุมโรค เพื่อถวายเป็นพระราชกุศลในวโรกาสเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร ทรงเจริญพระชนมายุครบ 70 พรรษา สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 90 พรรษา จำนวน 40,000 ชุดในวันนี้
ชุดตรวจ OV-RDT ถือว่าเป็นเครื่องมือที่จะช่วยสนับสนุนแผนยุทธศาสตร์ “กำจัดโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี ปี 2559-2568” และได้เป็นอย่างดีและเห็นผลเป็นรูปธรรม ทำให้สามารถค้นหาผู้ติดเชื้อที่แท้จริงได้ ทั้งยังให้ผลการตรวจเชิงปริมาณที่สัมพันธ์กับความหนาแน่นของพยาธิ ทำให้สามารถนำมาใช้ในการตรวจประเมินหลังการให้ยารักษา รวมไปถึงการหาอัตราการติดเชื้อซ้ำหรือการติดเชื้อใหม่ได้ด้วย โดยกรมควบคุมโรค สามารถเก็บตัวอย่างจากประชากรเป้าหมายจำนวนมากได้ง่ายและรวดเร็วซึ่งจะทำให้มีความเป็นไปได้ในการตรวจเพื่อครอบคลุมกลุ่มประชากรที่เสี่ยงต่อการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับทั่วประเทศที่มีอยู่กว่า 6-10 ล้านคน โดยชุดตรวจจำนวน 40,000 ชุด ที่ได้รับมอบในวันนี้จะถูกนำไปใช้ในส่วนกลาง 10,000 ชุด อีก 30,000 ชุด สนับสนุนสำนักงานควบคุมโรคที่ 1 2 6 7 8 9 10 ซึ่งการตรวจปัสสาวะนี้จะเป็นปัจจัยหนึ่งที่จะทำให้สามารถค้นหาผู้ติดเชื้อ ให้ยารักษาเพื่อการกำจัดโรคพยาธิใบไม้ตับได้ทันท่วงทีและสามารถนำไปใช้เป็นเครื่องมือในการควบคุมเพื่อกำจัดพยาธิเชิงพื้นที่สนับสนุนแนวนโยบายการกำจัดพยาธิใบไม้ตับเพื่อลดมะเร็งท่อน้ำดีของประเทศไทย อันจะนำไปสู่การควบคุมโรคพยาธิใบไม้ตับได้สำเร็จ ส่งผลลดความเสี่ยงต่อและอุบัติกรณ์การเกิดมะเร็งท่อน้ำดีต่อไป” รองอธิบดีกรมควบคุมโรค กล่าว

สถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี มหาวิทยาลัยขอนแก่น ได้คิดค้นและพัฒนาการนวัตกรรมการตรวจวินิจฉัยพยาธิใบไม้ตับด้วยวิธีใหม่ ได้แก่ “ชุดตรวจพยาธิใบไม้ตับสำเร็จรูปชนิดเร็ว (OV-RDT)” โดยใช้ตัวตรวจจับจำเพาะหรือโมโนโคลนอลแอนติบอดี (monoclonal antibody) ที่มีความจำเพาะต่อพยาธิใบไม้ตับและเป็นสารตรวจจับสิ่งคัดหลั่งหรือแอนติเจนของพยาธิใบไม้ตับในปัสสาวะ ชุดตรวจปัสสาวะสำเร็จรูปดังกล่าวเป็นการพัฒนาต่อยอดจากการตรวจวิธี ELISA ให้มีรูปแบบที่ง่ายขึ้น ใช้เวลาสั้นลง และใช้ได้ในภาคสนาม โดยการตรวจใช้เวลาเพียง 10 นาที โดยในปัจจุบัน ได้ผลิตชุดตรวจสำเร็จรูปชนิดเร็ว (OV-Rapid diagnostic test, OV-RDT) เพื่อให้เกิดประโยชน์อย่างสูงสุดแก่ประชาชนและส่งเสริมการแก้ปัญหาโรคพยาธิใบไม้ตับในพื้นที่อย่างต่อเนื่อง

ภาพ : วันชัย กาญจนสุรัตน์
ข่าว : ปณิธาน ศรีบุญเรือง